Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ 1900-1990

Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΜΟΔΑΣ 1900-1990

Όλοι λένε πως η μόδα έρχεται και επανέρχεται, πως όταν βγαίνουν οι νέες τάσεις για κάθε σαιζόν οι αναφορές σε προηγούμενες δεκαετίες είναι εμφανείς. Και δεν έχουν άδικο. Τι όμως ήταν μόδα τις προηγούμενες δεκαετίες; Από πότε υπάρχουν οι μπαλαρίνες, οι pencil φούστες και τα φορέματα σε γραμμή Α με γεωμετρικά print; Πως εξελίχθηκε η μόδα μέσα στον καιρό; Πως ιστορικά γεγονότα και η κοινωνία επηρεάζει τον τροπό που ντυνόντουσαν; Διαβάστε παρακάτω και θα δείτε...

Η ΑΛΛΑΓΗ ΤΟΥ ΑΙΩΝΑ 1900-1919

Όλες οι αλλαγές που έγιναν αυτή την εποχή ήταν εξαιτίας του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου (1914-1918). Οι γυναίκες σταμάτησαν να φοράνε κοσμήματα και εντυπωσιακά ρούχα, άρχισαν να παίρνουν μέρος σε φιλανθρωπικά έργα, με αποτέλεσμα να διευρύνουν τους ορίζοντές τους και άλλαξαν την εμφάνισή τους για πάντα. Ενώπιον του πολέμου δεν υπήρχαν κοινωνικές τάξεις και όλες οι γυναίκες άρχισαν να ντύνονται πανομοιότυπα. Η επιρροή του πολέμου στη μόδα έγινε αισθητή με τα στρατιωτικά σιρίτια, τις ζώνες με αγκράφες και με τις φούστες των γυναικών, που λόγω πρακτικής αναγκαιότητας έγιναν πιο κοντές και έφτασαν μέχρι τους αστραγάλους (για πρώτη φορά το 1915 έφτασαν σε αυτό το ύψος οι φούστες όπου και παρέμειναν μέχρι το 1918). Οι άντρες φορούσαν κοστούμι, λίγο μεσάτο και κουμπωμένο ψηλά. Ως επίσημο ένδυμα καθιερώθηκε το σμόκιν. Σε γενικές γραμμές επικράτησαν τα σκούρα χρώματα στα ρούχα, αφού όλοι ήταν επηρεασμένοι από την απώλεια αγαπημένων προσώπων εξαιτίας του πολέμου.

Η ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ΄20

Μετά τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο οι κοινωνικές και οι οικονομικές εξελίξεις άλλαξαν τελείως τον ρόλο των γυναικών και έκαναν την εμφάνιση τους επαναστατικές καινοτομίες στην γυναικεία ενδυμασία. Αυτό που έρχεται στο μυαλό των περισσοτέρων όταν αναφερόμαστε στην δεκαετία του ’20 είναι το αλά “garconne” style. Στην πραγματικότητα όμως αυτό το στυλ έκανε την εμφάνιση του μετά το 1926. Τα προηγούμενα χρόνια το μήκος των φορεμάτων και των παλτό έφτανε μέχρι τη γάμπα. Τα φορέματα και οι φούστες κόντυναν μέχρι το γόνατο μόνο μεταξύ 1926 και 1928 και αυτή ήταν η μοναδική περίοδος που τα βραδινά φορέματα έφταναν σε αυτό το μήκος.

Η καθημερινή ενδυμασία των αντρών ήταν σοβαρή ή σπορ. Το σακάκι ήταν ιδιαίτερα σοβαρό, μονόπετο, με ψηλή μέση. Τα παντελόνια κόνταιναν προς τα κάτω. Το γιλέκο το βράδυ και το πουλόβερ την ημέρα αποτελούσαν απαραίτητα συστατικά της ανδρικής ενδυμασίας. Η επίσημη ενδυμασία παρέμεινε αυστηρή.

Την εποχή εκείνη υπερίσχυσε στην κόμμωση των γυναικών η κόμμωση αλά γκαρσόν σε συνδυασμό με ψηλά καπέλα ή τουρμπάνι διακοσμημένο με φτερά για τις πιο επίσημες εμφανίσεις. Απαραίτητα αξεσουάρ ήταν τα μακριά κολιέ από μαργαριτάρια και η μακριά πίπα με τσιγάρο. Το μακιγιάζ ήταν ιδιαίτερα έντονο στις βραδινές εμφανίσεις με σχεδόν μαύρα βαμμένα μάτια και κόκκινα, μικρά, βαμμένα χείλη.

Αξίζει να αναφερθεί ότι σε αυτή τη δεκαετία έκανε αισθητή την παρουσία της η Coco Channel, που τα ρούχα που σχεδίαζε εκπροσωπούν απόλυτα την εποχή αυτή. Τα ρούχα της είχαν ουδέτερα χρώματα, ήταν ευκολοφόρετα, άνετα, επαναστατικά και αρκετά μοντέρνα για την εποχή. Την πρώτη εμφάνιση του έκανε σε αυτή τη δεκαετία το LBD (μικρό μαύρο φόρεμα), που θεωρείται νόμιμο τέκνο της Coco Channel.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘30

Η οικονομική κρίση (1929), η ανεργία και η εμφάνιση του εθνικοσοσιαλισμού ήταν κάποια φαινόμενα που επηρέασαν έντονα όλους τους τομείς της ζωής την περίοδο αυτή και φυσικά και τη μόδα.

Η γυναικεία ενδυμασία για το πρωί ήταν θηλυκή και καθωσπρέπει και για το βράδυ θα μπορούσε να χαρακτηριστεί λαμπερή και αστραφτερή. Τα προηγούμενα χρόνια δεν ενδιέφερε τις γυναίκες τα ρούχα που θα φοράνε να είναι πρακτικά, αφού οι καθημερινές δουλειές γίνονταν από τις υπηρέτριες. Τη δεκαετία του ’30 όμως, τα πράγματα άλλαξαν, οι γυναίκες έγιναν περισσότερο παραγωγικές και πολυάσχολες, αυτό είχε ως αποτέλεσμα την εμφάνιση πιο πρακτικών και απλών ρούχων που έδιναν ελευθερία στις κινήσεις για την ημέρα. Τα πιο εντυπωσιακά και πολυτελή φορέματα τα φορούσαν στις βραδινές τους εμφανίσεις. Την περίοδο αυτή επίσης, έκαναν την εμφάνισή τους νέα υφάσματα που ήταν ιδιαίτερα διαδεδομένα στις βραδινά φορέματα, όπως το μεταλλικό λαμέ.

Σε γενικές γραμμές τα φορέματα ήταν από ανάλαφρα χυτά υφάσματα, τη μέρα βρίσκονταν στα είκοσι εκατοστά από το έδαφος και το βράδυ άγγιζαν τον αστράγαλο, τόνιζαν τη μέση, ήταν εφαρμοστά στους γοφούς και στο κάτω μέρος ήταν σε σχήμα καμπάνας, τα βραδινά φορέματα είχαν ντεκολτέ και ένα μικρό είδος πέπλου στο πίσω μέρος. Τέλος η στενή γραμμή επικράτησε και στις ζακέτες και στα παλτό.

Η ανδρική ενδυμασία παρέμεινε συντηρητική και μόνο η καθημερινή ενδυμασία με τον καιρό, έγινε πιο σπορ. Οι άνδρες φορούσαν μεσάτα σακάκια που τόνιζαν τους ώμους και παντελόνια σε ευθεία γραμμή με φαρδιά ρεβέρ.

Αξίζει να αναφερθεί ότι εκείνη την περίοδο έκτος την Coco Channel που έκανε την εμφάνιση της την προηγούμενη δεκαετία, υπήρχαν και κάποιες άλλες μεγάλες σχεδιάστριες όπως η ιταλίδα Elsa Schiaparelli (που αποτέλεσε εξαίρεση σε αυτή τη λιτή μόδα και σε συνεργασία με τον Σαλβατόρε Νταλί και τον Ζαν Κοκτό εμπλούτισε τις δημιουργίες της με σουρεαλιστικές πινελιές) και η γαλλίδα Madeleine Vionnet.

Τέλος αξιοσημείωτο είναι το γεγονός πως πρότυπα της εποχής ήταν σταρ του θεάτρου και του κινηματογράφου. Μπορούμε να αναφέρουμε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα την Marlene Dietrich. Ήταν η πρώτη γυναίκα που κάπνισε δημόσια και φόρεσε αντρικό κουστούμι.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘40

Κατά τη διάρκεια του Δευτέρου Παγκοσμίου πολέμου (1938-1945), οι συνθήκες δεν άφηναν περιθώρια εξέλιξης στη μόδα. Τα υφάσματα ήταν δύσκολο να βρεθούν, με αποτέλεσμα οι άνθρωποι να κάνουν συχνές αλλαγές στα ρούχα τους και να ενώνουν υπολείμματα. Οι στρατιωτική ενδυμασία για τους άντρες, καθιερώθηκε και στις κοινωνικές εμφανίσεις. Η γυναικεία ενδυμασία ήταν απλή και λειτουργική σε διακριτικά χρώματα.

Μέσα στο υποτονικό σκηνικό της μεταπολεμικής περιόδου, έκανε την εμφάνιση του, με το New Look ο Christian Dior (1947-1957) και χαρακτηρίστηκε «Βασιλιάς της μόδας». Έδωσε μια αίσθηση πολυτέλειας και έκανε τη γυναικεία μόδα ιδιαίτερα θηλυκή και αριστοκρατική. Είδαμε λοιπόν, προς το τέλος αυτής της δεκαετίας μακριές φούστες ως τη γάμπα, με έντονα τονισμένη τη μέση και τους ώμους. Τα επίσημα φορέματα είχαν εκλεπτυσμένα ντεκολτέ και απέκτησαν επενδύσεις με υφάσματα. Στη γυναικεία εμφάνιση με το New Look προστέθηκαν τα κομψά καπέλα και η διακριτική κόμμωση με μπούκλες.

Στη ανδρική ένδυση δεν έγιναν ιδιαίτερες αλλαγές, μόνο που μετά τον πόλεμο τα σακάκια μάκρυναν, φάρδυναν στους ώμους και στένεψαν στους γοφούς.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘50

Η δεκαετία ανάμεσα στο ’50 και το ’60 είναι εκρηκτική. Η οικονομική ευημερία και η ανύψωση του βιοτικού επιπέδου έδωσαν περιθώρια ανάπτυξης στην υψηλή ραπτική.

Δεκαετία του ’50, μια γνώστη σε όλους μας εποχή από το Grease, που όμως αντιπροσωπεύει κυρίως τη νέα γενιά. Ήταν η πρώτη φορά που οι νέας ηλικίας άνθρωποι απέκτησαν δική τους μόδα, στυλ και εμφάνιση, επηρεασμένη από πρότυπα του κινηματογράφου και τραγουδιστές. Απαραίτητα στοιχεία για την εμφάνιση τους ήταν τα δερμάτινα, τα τζιν, οι κλος φούστες, τα πλεκτά, τα κοτλέ και τα παπούτσια μπαλαρίνες για τα κορίτσια.

Παράλληλα με αυτή τη μόδα ο Christian Dior προκαλεί ξανά αίσθηση ανεβάζοντας το μήκος της φούστας στα λίγα εκατοστά κάτω από το γόνατο και συνδέοντας τη ραπτική με τα γράμματα του αλφάβητου. Έτσι γεννιέται η γραμμή Α (στενή στο πάνω μέρος και ανοιχτή κάτω), η γραμμή Η (ίσια και αυστηρή) και η Υ (ανοιχτή στην πλάτη και στενή προς τα κάτω).

Στο Παρίσι αναπτύσσονται δύο διαφορετικές τάσεις στην υψηλή ραπτική. Από τη μία μεριά η Channel προσπαθεί να συνδυάσει τη ραπτική με την άνεση, θέτοντας το ρούχο στην υπηρεσία του σώματος. Από την άλλη, κάποιοι σχεδιαστές δείχνουν να ασχολούνται μόνο με την εντύπωση που προκαλούν οι δημιουργίες τους.

Ο Christobal Balenciaga διακρίνεται αυτή την εποχή για το ταλέντο του στα ντραπαρισμένα υφάσματα, με δημιουργίες από σταθερό χοντρό μετάξι και ταφτά που μοιάζουν με γλυπτά.

Ο θάνατος του Christian Dior το 1957, συγκλόνισε τον κόσμο της μόδας, τουλάχιστον μέχρι την ανακοίνωση του ονόματος του διαδόχου του Yves Saint Laurent, που λανσάρει την τραπεζιοειδή γραμμή.

Στην ανδρική μόδα τα σακάκια και τα παλτό ήταν φαρδιά και είχαν στρογγυλεμένα πέτα τα παντελόνια ήταν άνετα στο πάνω μέρος και στένευαν προς τα κάτω. Αξίζει όμως να αναφερθεί ότι η μεγάλη αλλαγή στην ανδρική ενδυμασία αφορούσε τους νέους άντρες. Με πρότυπα τον Marlon Brando και τον James Dean φορούσαν τζιν, δερμάτινα μπουφάν και απλά T-shirt. Είναι η πρώτη φορά στην μέχρι τώρα ιστορία της μόδας, που τα τζιν δεν φοριούνται μόνο από την εργατική τάξη. Γίνονται σημαία όποιου θέλει να πάει ενάντια στον κομφορμισμό και παρόλο που αρχικά απαγορεύεται να φοριούνται από μαθητές στα σχολεία της Αμερικής, λίγα χρόνια αργότερα θα γίνουν σήμα κατατεθέν τους.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘60

Στη δεκαετία του ’60 η μόδα αντλεί έμπνευση με έναν τρόπο προφανώς αναρχικό από προτάσεις και τόπους διαφορετικούς. Χαρακτηριστικό της μόδας ήταν η απελευθέρωση από υποχρεώσεις και ταμπού. Η Αμερική βρίσκει τη μούσα της στο πρόσωπο της Jackie Kennedy και επιβάλλει ένα στυλ κλασσικής κομψότητας, με φορέματα ως το γόνατο, σε γραμμή Α με γεωμετρικά σχέδια. Η Audrey Heyburn, όμως είναι αυτή που θα κάνει μύθο το μικρό μαύρο φόρεμα μέσω της συμμετοχής της στην ταινία Breakfast at Tiffany’s (1961). Οι πιο σημαντικές καινοτομίες στη γυναικεία μόδα τη δεκαετία αυτή, ήταν η εμφάνιση της μίνι φούστας και η καθιέρωση του γυναικείου παντελονιού.

Ήταν η πρώτη φορά που εμφανίστηκαν «αντιμόδες» με εφαρμογή κυρίως στη νεολαία. Mία από αυτές ήταν το κίνημα των Mod’s, που έκανε για πρώτη φορά την εμφάνιση του το 1964 στη Βρετανία και προαναγγέλλει την εμφάνιση του punk τη δεκαετία του ’70.

Οι πιο χαρακτηριστικές όμως «αντιμόδες» της εποχής ήταν αυτή των hippies και αυτή των ζητιάνων, η πρώτη εξέφραζε την αντίδραση σε μια καταναλωτική κοινωνία και η δεύτερη αντιπροσώπευε έναν εναλλακτικό τρόπο ενδυμασίας. Η μόδα των hippies επιβάλλει τζιν παντελόνια καμπάνα, κεντήματα και τρουκς στα ρούχα, κρόσσια, ξεβάμματα, ψυχεδελικά και γεωμετρικά σχέδια.

Παράλληλα όμως, εξίσου διαδεδομένα, ήταν τα ταγιέρ της Coco Channel και τα φορέματα σε στυλ πριγκίπισσας. Αξιοσημείωτη είναι η εμφάνιση της μπότας στην γυναικεία υπόδηση και των φαρδιών παπουτσιών με περίεργα τακούνια.

Όσον αφορά την ανδρική ενδυμασία, ενώ στην αρχή της δεκαετίας ήταν ίσια κομμένα και φαρδιά το 1965 έγιναν μεσάτα, τα παντελόνια ήταν στενά χωρίς ρεβέρ. Οι πιο αντιδραστικοί φορούσαν πολύχρωμα πουκάμισα και γιλέκα με κρόσσια.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟ ‘70

Το ξεκίνημα της δεκαετίας του ’70 χαρακτηρίζεται από μια γενική απογοήτευση. Από παντού κατέφθανε η ηχώ του πολέμου στο Βιετνάμ, η ύφεση έβαλε τέλος στο shopping με ελαφριά καρδιά και η κρίση με το πετρέλαιο, πυροδότησε μια αληθινή και ιδιαίτερη λιτότητα.

Στο χώρο της μόδας επικρατούσε αναρχία. Ο Ralph Lauren βρήκε καταφύγιο στο νεορομαντισμό. Οι σταρ της rock πυροδότησαν την μανία για τα λούρεξ και το υπερβολικό γκλίτερ. Είναι η εποχή που μεσουράνησαν τα καυτά σορτς, οι πλατφόρμες που σπάνε τους αστραγάλους και τα πουκάμισα που εφαρμόζουν σαν γάντι (λόγω των συνθετικών υφασμάτων), με τους γιακάδες τους όρθιους. Το disco style έκανε την εμφάνιση του την εποχή αυτή. Χαρακτηρίζεται από ελαστικά ρούχα, φανταχτερά χρώματα και γυαλιστερά υφάσματα.

Οι συγκριτικά πιο συντηρητικές ή μεγαλύτερες γυναίκες φορούσαν μίντι φούστες και φορέματα με τονισμένη μέση (με ζώνη ή χωρίς). Επικράτησε η γραμμή Τ γραμμή, που τόνιζε τους ώμους και προμήνυε την εμφάνιση ενός πιο αυστηρού στυλ, για τα επόμενα χρόνια. Αξίζει να αναφερθεί ότι επανήλθαν στη μόδα τα μεγάλα καπέλα με πέπλο.

Τα τζιν την εποχή αυτή, ήταν ιδιαίτερα εφαρμοστά και σε συνδυασμό με τα δερμάτινα, τα T-shirt με τις στάμπες και τα εκκεντρικά κουρέματα αποτελούσαν το επονομαζόμενο στυλ των Punk, που εμφανίστηκε την δεκαετία των ‘70s, με χαρακτηριστικό εκπρόσωπο τη σχεδιάστρια Vivienne Westwood.

Σε ότι έχει σχέση με την ανδρική μόδα, τα ανδρικά πουκάμισα συνήθως ήταν καρό ή ριγέ, τα σακάκια ήταν μεσάτα με στενούς ώμους και τα παντελόνια με στενό καβάλο και φαρδιά προς το κάτω μέρος. Στα ανδρικά αξεσουάρ προστέθηκαν οι τσάντες. Επιπροσθέτως την εποχή εκείνη οι άντρες δεν φορούσαν τόσο συχνά γραβάτες αλλά προτιμούσαν τα κασκόλ και τα μαντίλια.

ΔΕΚΑΕΤΙΑ ΤΟΥ ‘80

Η ανάκαμψη της οικονομίας στις αρχές της δεκαετίας του ’80 έφερε μαζί της, πιο κοντά μήκη, ενώ η εμμονή με την υγιεινή ζωή και τη γυμναστική έκανε πιο λεπτές και νευρώδεις τις σιλουέτες. Εμφανής ήταν επίσης η ανάγκη των ανθρώπων για μια διαφορετική και ξεχωριστή εμφάνιση, η οποία αποτελούσε και κριτήριο για την κοινωνική τους κατάταξη . Την πρώτη τους εμφάνιση έκαναν αυτή τη δεκαετία μεγάλοι σχεδιαστές, όπως ο Γιόζι Γιαμαμότο και οι Κένζο και Ρέι Καβακούμπο του οίκου Comme des Garcons.

Οι θηλυκές γραμμές που επικράτησαν, που αντιπροσωπευόταν από pencil φούστες με ψηλή μέση ήρθαν σε αντίθεση με το rock στυλ που χαρακτηρίζεται από δερμάτινα, ολόσωμες φόρμες, τρούκς και αλυσίδες. Σε γενικές γραμμές στυλ από προηγούμενες δεκαετίες επανήλθαν και δημιούργησαν μία πολυσχιδή μόδα.

Στην ανδρική μόδα επικρατεί το παραδοσιακό κοστούμι, άνετο και κλασσικό. Τα παλτά και τα trench coat είναι πολύ διαδεδομένα την εποχή αυτή.

Δεν νομίζω ότι χρειάζεται να γίνει εκτενέστερη αναφορά σε αυτή τη δεκαετία, αφού είναι αρκετά κοντά χρονολογικά στους περισσότερους από εμάς. Αρκεί να ανακαλέσουμε στη μνήμη μας κάποιες σειρές ή ταινίες που αντιπροσωπεύουν απόλυτα την εποχή αυτή, όπως η Δυναστεία και το Ντάλας.

ΣΕ ΑΝΑΜΟΝΗ…

Από τη δεκαετία του ’80 και έπειτα δεν μπορούμε να πούμε πως έχει εμφανιστεί κάποια καινούργια μόδα στην ένδυση, απλά βλέπουμε ελαφρώς αλλαγμένες και διαμορφωμένες στο σήμερα τάσεις στη μόδα που θυμίζουν τις προηγούμενες δεκαετίες. Αξίζει λοιπόν να γνωρίζουμε κάποια βασικά στοιχεία για την ιστορία της μόδας, που βοηθάνε να κατανοήσουμε καλύτερα τις τάσεις που εμφανίζονται κάθε χρόνο. Η ελπίδα κάποια στιγμή στο μέλλον να εμφανιστούν άνθρωποι με νέες ιδέες που θα δημιουργήσουν τη δική τους ιστορία στη μόδα, παραμένει, το μόνο που χρειάζεται είναι φαντασία.